Η ελώδης λίμνη της Κορινθίας είναι γνωστή από τους Άθλους του Ηρακλή, αλλά λίγοι ξέρουν ότι έχει και σημαντικό παρόν
Για τους περισσότερους, η Στυμφαλία είναι τόπος οικείος από τη μυθολογία, καθώς σχετίζεται με τον Ηρακλή και τους περίφημους άθλους του. Λίγοι γνωρίζουν, όμως, ότι έχει και σημαντικό παρόν, αποτελώντας τον νοτιότερο ορεινό υγροβιότοπο στα Βαλκάνια.
Σύμφωνα με τις διηγήσεις της αρχαίας Ελλάδας, ο Ηρακλής έφτασε στην ελώδη λίμνη της ορεινής Κορινθίας στα πλαίσια του 6ου κατά σειρά άθλου του, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις Στυμφαλίδες Όρνιθες: ανθρωποφάγα πουλιά με χάλκινα ράμφη, νύχια και φτερά, τα οποία κρύβονταν στην πυκνή παρόχθια βλάστηση, τρομοκρατώντας τους κατοίκους της περιοχής και τα κοπάδια τους. Ο ήρωας κατάφερε και τις νίκησε με την πολύτιμη βοήθεια της θεάς Αθηνάς, αν και δεν φαίνεται να τις εξόντωσε όλες με τα βέλη του –κάποιες έφυγαν, καταφεύγοντας στο νησί του Άρεως στη Μαύρη Θάλασσα (το σημερινό Giresun της Τουρκίας).
Αν δεχτούμε ότι υπάρχει κάποια πραγματικότητα πίσω από όλα αυτά, ενδέχεται –σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη– ο μύθος να τύλιξε την ιστορική παρουσία των φαλακρών ίβιδων (Geronticus Eremita) στην περιοχή. Είδος πτηνών που πλέον έχει εκλείψει στην Ελλάδα, μα φαίνεται να ζούσε στα μέρη μας ως τη δεύτερη χιλιετία π.Χ.
Το όρος Κυλλήνη (ή Ζήρεια) δεσπόζει στη θέα που βλέπει κανείς φτάνοντας στη Στυμφαλία. Photo: Shutterstock
Ο μύθος, εντωμεταξύ, δεν δείχνει ολότελα άσχετος με την πραγματικότητα των δικών μας ημερών, υπό την έννοια ότι η λίμνη εξακολουθεί και φιλοξενεί ξεχωριστά είδη ζωής, αποτελώντας σημαντικό υγροβιότοπο. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι έχει ανακηρυχθεί προστατευμένη περιοχή, όντας ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000, τουλάχιστον όσον αφορά μια έκταση 12,83 τ.χλμ.
Η ονομασία Στυμφαλία, τώρα, προέρχεται από την πόλη Στύμφηλο των αρχαίων Αρκάδων, η οποία (πέρα από τις Στυμφαλίδες Όρνιθες) θεωρούνταν και τόπος όπου μεγάλωσε και ανατράφηκε η Ήρα –θεότητα ιδιαίτερα τιμώμενη από τους κατοίκους. Η αρχαία πόλη είναι επισκέψιμη, καθώς οι ανασκαφές έχουν αναδείξει την αγορά της, όπως και κάποια ερείπια κτισμάτων από τα χρόνια των Ρωμαίων. Στη θέση της, σήμερα, βρίσκεται το χωριό Στυμφαλία, με 184 μόνιμους κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή του 2011).
Η Στυμφαλία έχει διαφορετικές ποσότητες νερού, ανάλογα με την εποχή του χρόνου στην οποία θα την επισκεφθεί κανείς –η μεγαλύτερη συγκέντρωση παρατηρείται χειμώνα. Photo: Shutterstock
Η λίμνη Στυμφαλία και οι εποχές του χρόνου
Η Στυμφαλία βρίσκεται σε ένα επιβλητικό οροπέδιο με 620 μέτρα υψόμετρο, ανάμεσα στην Κυλλήνη (ή Ζήρεια), τον Ολίγυρτο, το Μεγαλοβούνι, τον Γαβριά και τη Βέσεζα. Η πρώτη, μάλιστα, δεσπόζει στη θέα που θα απολαύσετε φτάνοντας. Η μέγιστη έκτασή της ανέρχεται σε 3,5 τ.χλμ., αλλά το τι είδους λίμνη θα δείτε εξαρτάται από το πότε θα έρθετε εδώ, γιατί η όψη της τείνει να μεταμορφώνεται ανάλογα με την κάθε εποχή του χρόνου.
Αιτία γι’ αυτό το φαινόμενο είναι βέβαια ο όγκος των υδάτων, ο οποίος αυξομειώνεται ανάλογα με τις βροχοπτώσεις που τροφοδοτούν το σύστημα ρεμάτων και χειμάρρων από το οποίο εξαρτάται η λίμνη, όπως και τις γύρω πηγές, καθώς και τον μικρό ποταμό Στύμφαλο. Η Στυμφαλία, δηλαδή, έχει μπόλικο νερό κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες, με το βάθος του να κυμαίνεται ανάμεσα σε 2 με 2,5 μέτρα (ανά περιστάσεις, πάντως, έχουν μετρηθεί και 4 μέτρα). Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, ωστόσο, τα νερά υποχωρούν πολύ: ο επισκέπτης θα δει στη θέση της κάμποσες εκτάσεις με αγριοκαλαμιές και χαμηλή βλάστηση, ενώ, όπου διατηρούνται νερά, σπάνια ξεπερνούν το 0,5 μέτρο σε βάθος. Ακόμα κι έτσι, πάντως, η λίμνη προσφέρει ένα θέαμα με άφθονο φυσικό κάλλος.
H Στυμφαλία είναι ενταγμένη στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000. Photo: Shutterstock
Ανάμεσα στους λόγους που η Στυμφαλία έχει συμπεριληφθεί στο δίκτυο Natura 2000 είναι ότι αποτελεί σταθμό ξεκούρασης και αναπαραγωγής για πολλά είδη μεταναστευτικών πουλιών –μεταξύ τους και η σπάνια βαλτόπαπια. Ενδεικτικά, εδώ θα δει κανείς πληθυσμούς από χαλκόκοτες, ερωδιούς, μπεκάτσες, ποταμοσφυριχτές, γαλαζοκότσυφες, γερακίνες, φιδαετούς και γαλαζοπαπαδίτσες. Ιδιαίτερη μνεία, όμως, πρέπει να γίνει στο περίφημο ενδημικό ψάρι της λίμνης, τον στυμφαλικό πελασγό (Pelasgus stymphalicus): ζει αποκλειστικά εδώ και σε λίγα ακόμα ποτάμια της Πελοποννήσου και ξεχωρίζει γιατί είναι ικανό να επιβιώσει και σε περιόδους ξηρασίας, εκμεταλλευόμενο το παχύ στρώμα υγρής λάσπης που δημιουργείται σε τέτοιες συνθήκες.
Πέρα από την ίδια τη λίμνη, φτάνοντας εδώ αξίζει να περάσετε και από το Μουσείο Περιβάλλοντος, το οποίο βρίσκεται στην πλαγιά ενός από τους τριγύρω λόφους. Σε αυτό θα γνωριστείτε καλύτερα με τη χλωρίδα και την πανίδα που εκμεταλλεύεται το υγρό στοιχείο της περιοχής, αλλά και με την ιστορία της τελευταίας –μέσω των τρόπων με τους οποίους το συγκεκριμένο περιβάλλον επηρέασε τις ανθρώπινες δραστηριότητες μέσα στα χρόνια.
Πανοραμική άποψη της Στυμφαλίας, όπου φτάνει κανείς σε 2 ώρες από την Αθήνα, διασχίζοντας το τοπίο της ορεινής Κορινθίας/Photo: Wikimedia Creative Commons
Πώς θα φτάσετε εδώ
Η επίσκεψη στη λίμνη Στυμφαλία μπορεί να αποτελέσει αφορμή μιας όμορφης εκδρομής στην ορεινή Κορινθία: αν ξεκινήσετε από την Αθήνα με αυτοκίνητο, με την προϋπόθεση ότι δεν θα βρείτε μεγάλη κίνηση στην έξοδο προς τα διόδια, θα σας πάρει γύρω στη 1,5 ώρα (και κάτι) για να φτάσετε εδώ.
Η Στυμφαλία βρίσκεται στο νοτιοδυτικό κομμάτι της Κορινθίας, κοντά στα σύνορα με την Αργολίδα, απέχοντας γύρω στα 60 χιλιόμετρα από την Κόρινθο και 35 χιλιόμετρα από το Κιάτο. Παίρνοντας λοιπόν την εθνική οδό Αθήνας-Πάτρας, θα βρείτε τη διασταύρωση για Κιάτοκαι θα συνεχίσετε προς τα εκεί, αρχίζοντας να ανηφορίζετε έπειτα από περίπου 8 χιλιόμετρα. Κατόπιν, καθώς θα προσεγγίζετε πια προς το χωριό Στυμφαλία και τη λίμνη, μπορείτε να διαλέξετε αν θα κάνετε την ανατολική ή τη δυτική διαδρομή ή αν θα εκτελέσετε έναν πλήρη γύρο. Όλες αυτές οι εναλλακτικές, πάντως, εγγυώνται ότι θα διασχίσετε ένα ειδυλλιακό φυσικό τοπίο.
